TIGER
Τίγρη
Το ομορφότερο και πλέον απειλούμενο ον του κόσμου.
Η τίγρη ή ο τίγρης είναι σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογενείας των αιλουριδών, της οποίας αποτελεί το μεγαλύτερο και ισχυρότερο μέλος. Το είδος έχει την επιστημονική ονομασία Panthera tigris, απαντά αποκλειστικά στην ασιατική ήπειρο και διακρίνεται σε 9 υποείδη, από τα οποία τα 3 θεωρούνται εξαφανισμένα.
Η τίγρη, ένα από τα λιγοστά ζώα της επονομαζομένης Χαρισματικής Μεγαπανίδας (Charismatic Megafauna), αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα είδη στην υφήλιο, με το χαρακτηριστικό μοτίβο από κάθετες, σκούρες ραβδώσεις σε κοκκινοπορτοκαλί υπόστρωμα στην άνω επιφάνεια και, την πιο ανοικτόχρωμη κάτω επιφάνεια του σώματός της.
Είναι το μεγαλύτερο είδος «γάτας» (Felidae), φθάνοντας σε συνολικό -μαζί με την ουρά- μήκος σώματος μέχρι και 3,3 μέτρα και βάρος έως 306 κιλά. Έχει εξαιρετικά ευμεγέθεις κυνόδοντες, τους μεγαλύτερους από τα αιλουροειδή με ύψος μύλης 74,5 έως και 90 χιλιοστά. Σε ζωολογικούς κήπους, κάποιες τίγρεις έχουν ζήσει για 20 έως 26 έτη, που φαίνεται επίσης να είναι η διάρκεια ζωής τους στην άγρια φύση. Πρόκειται για εξαιρετικά εδαφικό και, σε γενικές γραμμές, μοναχικό ζώο, που συχνά απαιτεί μεγάλα σε έκταση ενδιαιτήματα για να υποστηριχθούν οι απαιτήσεις στη λεία του. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ζει σε μερικές από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στη Γη, έχει προκαλέσει σημαντικές συγκρούσεις με τον άνθρωπο.
Οι τίγρεις, κάποτε, εξαπλώνονταν σε όλη την Ασία, από την Τουρκία στα δυτικά μέχρι την ανατολική ακτή της Ρωσίας, στα ανατολικά. Κατά τα τελευταία 100 χρόνια, όμως, έχουν απωλέσει το 93% της ιστορικής κατανομής τους και, έχουν εκριζωθεί από την Κ. και ΝΔ. Ασία, από τα νησιά της Ιάβας και του Μπαλί, καθώς και από μεγάλες περιοχές της Α. και ΝΑ. Ασίας. Σήμερα εξαπλώνονται σε οικοσυστήματα που, ποικίλλουν από τη σιβηρική τάιγκα μέχρι τα ανοικτά λιβάδια και τους τροπικούς μαγκρόβιους βάλτους. Τα 6 υποείδη τίγρης που ζουν σήμερα, έχουν χαρακτηριστεί ως κινδυνεύοντα (EN) από την IUCN (κριτήρια A2bcd+4bcd, 2011). Ο παγκόσμιος πληθυσμός στην άγρια φύση εκτιμήθηκε το 2011, ότι είναι μικρότερος των 3000 ατόμων από περίπου 100.000 στις αρχές του 20ου αιώνα, με τους περισσότερους εναπομείναντες πληθυσμούς να απαντώνται σε μικρούς, απομονωμένους τον έναν από τον άλλο, θύλακες. Σημαντικότεροι λόγοι για την κατακόρυφη μείωση των πληθυσμών της τίγρης είναι η λαθροθηρία (poaching) και η καταστροφή και ο κατακερματισμός των ενδιαιτημάτων της. Η έκταση της επικράτειας που καταλαμβάνεται από το είδος εκτιμάται σε λιγότερο από 1.184.911 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μείωση της τάξης του 41% από την περιοχή που εκτιμάται ότι κατείχε στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Αποτελεί, ίσως, το δημοφιλέστερο από τα μεγάλα θηλαστικά του κόσμου, με εξέχουσα θέση στην αρχαία μυθολογία και λαογραφία και συνεχή ιστορική παρουσία στη λογοτεχνία και σε όλες ανεξαιρέτως τις καλές τέχνες, αλλά και στον κινηματογράφο και τα σύγχρονα media. Οι τίγρεις εμφανίζονται σε πολλές σημαίες, σε οικόσημα και στη λαϊκή κουλτούρα σε πλείστες εκφάνσεις της. Είναι το εθνικό ζώο του Μπανγκλαντές (η τίγρη της Βεγγάλης), της Ινδίας, του Βιετνάμ, της Μαλαισίας (η μαλαισιανή τίγρη) και της Νότιας Κορέας.
Τα μορφολογικά και ηθολογικά χαρακτηριστικά της τίγρης, η κορυφαία θέση που κατέχει στην τροφική αλυσίδα των ενδιαιτημάτων της, το ιστορικό της γεωγραφικής της εξάπλωσης και, κυρίως, η σχέση της με τον άνθρωπο, συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός «μύθου» και αφηγήσεων -τις περισσότερες φορές με τραγική κατάληξη- γύρω από το όνομά της. Η δραματική μείωση των πληθυσμών της -ήδη, τρία από τα υποείδη της είναι εξαφανισμένα, έχει προκαλέσει την κινητοποίηση της παγκόσμιας επιστημονικής, και όχι μόνον, κοινότητας. Η διάσωσή της δεν είναι απλά ένα ακαδημαϊκό θέμα που περιορίζεται από στενούς βιολογικούς/οικολογικούς φραγμούς, αλλά αποτελεί ένα «στοίχημα» όλων των εμπλεκομένων φορέων. Η επιθυμητή ευόδωση των προσπαθειών που καταβάλλονται, θα είναι ένα «δώρο» για τις μελλοντικές γενεές, που δεν θα είναι υποχρεωμένες να επισκέπτονται μόνο τους ζωολογικούς κήπους για να δουν αυτό το πανέμορφο ζώο, αλλά ταυτόχρονα θα αποτελέσει έμπρακτη απόδειξη Ανθρώπινου Πολιτισμού.
Η ΤΙΓΡΗ ΤΗΣ ΣΙΒΗΡΙΑΣ – VETS
ΖΩΟ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ η Τίγρης της Σιβηρίας
Από κυνηγός… κυνηγημένη
Εμπνέει φόβο μα και σεβασμό. Το άλλοτε απόλυτο σύμβολο δύναμης και εξουσίας έφτασε δύο φορές στο χείλος της εξαφάνισης, αλλά τριγυρνά ακόμα στα δάση της νοτιοανατολικής Ρωσίας.
TAYTOTHTA
ΤΟ ΧΑΪΔΕΥΤΙΚΟ ΤΗΣ: Αμούρ (Αmur).
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Κρισίμως κινδυνεύον.
ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ: Περίπου 330 με 370 ενήλικα ζώα. Το 95% του πληθυσμού ζει στα δάση της νοτιοανατολικής Ρωσίας, κατά μήκος των συνόρων της με την Κίνα.
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ: 50% των μωρών της τίγρης δεν καταφέρνουν να φτάσουν την ηλικία του ενός έτους.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Το 75% – 80% των αιτιών θανάτου της οφείλεται στον άνθρωπο που την κυνηγά είτε ως τρόπαιο είτε για τα μέρη του σώματός της που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Κινδυνεύει επίσης εξαιτίας της αποψίλωσης των δασών (παράνομη υλοτομία), των δασικών πυρκαγιών και της οικιστικής ανάπτυξης, που μειώνουν τον πληθυσμό των θηραμάτων της. ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΛΟΓΟΣ ΝΑ ΣΩΘΕΙ: Κορυφαία αρπακτικά όπως αυτό παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: Είναι το τελευταίο υποείδος τίγρης που βρίσκεται εν ζωή στην περιοχή. Η Κασπιανή τίγρη ή τίγρη της Περσίας (Caspian tiger) θεωρείται επίσημα εξαφανισμένο είδος, με τελευταία καταγεγραμμένη εμφάνισή της το 1974.
Η τίγρη της Σιβηρίας κατέχει τον τίτλο του μεγαλύτερου αρπακτικού στον κόσμο. Τα χρόνια της βασιλείας της κατοικούσε στη δυτική και κεντρική Ασία, καθώς και στην ανατολική Ρωσία. Τώρα ζει στην περιοχή Amur-Ussuri (Αμούρ-Ουσούρι) της Ρωσικής ανατολικής Σιβηρίας (Primorsky Krai, Khabarovsk Krai), υπό καθεστώς προστασίας. Εφτασε τουλάχιστον δύο φορές στο χείλος της εξαφάνισης και από εκατοντάδες χιλιάδες που ήταν, στα μέσα του 1980, ο αριθμός της άγγιξε τα 250. Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, η παράνομη υλοτομία και ο χρηματισμός των φυλάκων των πάρκων την έκαναν εύκολο θύμα. Μόνο όταν λειτούργησε το πρόγραμμα για τη διάσωση της τίγρης της Σιβηρίας, άρχισε ο πληθυσμός της να δείχνει σημάδια σταθεροποίησης. Το πρόγραμμα που δημιουργήθηκε το 1992 (Siberian Tiger Project) από Ρώσους και Αμερικανούς επιστήμονες, υπό τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Ερευνας της Αγριας Ζωής Homocker (Homocker Wildlife Research Institute), κατάφερε να δημιουργήσει ομάδες περιπολίας κατά των λαθροθηρών, να έχει καλή συνεργασία με τις τοπικές Αρχές και να παρέχει συμβουλές για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων του ανθρώπου με την τίγρη, αλλά, κυρίως, να μειώσει την παράνομη κατοίκηση και υλοτόμηση των δασών. Το Φεβρουάριο του 1992, για πρώτη φορά, οι ερευνητές του προγράμματος τοποθέτησαν ένα κολάρο-πομπό στο λαιμό μιας μικρής τίγρης, της Ολγας. Επί δεκατέσσερα χρόνια παρακολούθησαν τη ζωή και τη συμπεριφορά της -συνολικά παρακολουθούνται οκτώ-, δίνοντας στους επιστήμονες πολύτιμες πληροφορίες.
Ετσι, η πιο μεγάλη γάτα του κόσμου ζει μοναχική ζωή. Είναι επιθετική με τους αντιπάλους της και «μαρκάρει» την επικράτειά της με την προσωπική της μυρωδιά. Είναι νυκτόβιο ζώο, εξαιρετικά δυνατή κυνηγός, που ταξιδεύει πολλά χιλιόμετρα για να βρει το θήραμά της. Οι μαύρες ραβδώσεις που στολίζουν την ερυθροκίτρινη γούνa της -και είναι μοναδικές σε κάθε ζώο- λειτουργούν ως καμουφλάζ. Το χειμώνα, το χρώμα του τριχώματός της χάνει τη φωτεινότητά του, μακραίνει και γίνεται πυκνό, αποκτά μεταξένια υφή, προσφέροντας προστασία από το κρύο. Το κεφάλι της είναι πολύ μεγαλύτερο και από αυτό ενός λιονταριού. Τα μάτια της -κίτρινα με μαύρες κόρες- συστέλλονται ή όχι ανάλογα με το φως. Αγγίζει σε μήκος τα 3 μέτρα -η ουρά φτάνει το 1 μ. στα ενήλικα αρσενικά-, ζυγίζει έως 300 κιλά και το ύψος στο επίπεδο των ώμων ξεπερνά κατά 10 εκ. το ένα μέτρο. Η θηλυκή είναι πιο μικρόσωμη κατά 30 – 40 εκ. και δεν ξεπερνά τα 180 κιλά. Παρά το βάρος της, έχει αθόρυβη περπατησιά και «λαστιχένια» σπονδυλική στήλη. Δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση σε αγριογούρουνα, κόκκινα ελάφια και άλκες που αποτελούν το 65% -90% της διατροφής της. Δεν λέει όχι σε λαγούς ή σολομούς και δεν διστάζει να επιτεθεί στις καφέ ή μαύρες αρκούδες (5% – 8% της διατροφής) που ζουν στην περιοχή. Εχει καταγραφεί μάλιστα ότι αρκετές τίγρεις μιμούνται τα φωνητικά καλέσματα της ασιατικής μαύρης αρκούδας προκειμένου να τις προσελκύσουν.
Η θηλυκή τίγρη δεν έχει συγκεκριμένη εποχή αναπαραγωγής. Περνά με το ταίρι της μία εβδομάδα, με τρεις μόνο γόνιμες ημέρες. Η εγκυμοσύνη της διαρκεί τρεισήμισι μήνες και φέρνει στον κόσμο 4 το πολύ 6 τυφλά μωρά. Για να μπορέσει να τα μεγαλώσει, έχει ανάγκη από τουλάχιστον 450 τ.χλμ. δράσης. «Στόχος μας είναι η ένταξη νέων περιοχών στις ήδη προστατευόμενες, γιατί έτσι θα καταφέρουμε να δατηρήσουμε και την αφθονία θηραμάτων, ιδιαίτερα των οπληφόρων. Με αυτό τον τρόπο, θα μειωθεί και ο ανταγωνισμός που κυριαρχεί στα δύο κυρίαρχα σαρκοφάγα, δηλαδή της σιβηριανής τίγρης και του γκρίζου λύκου», μας λέει ο Dale G. Miquelle, διευθυντής του Siberian Tiger Project στη Ρωσία. «Αν οι κυνηγοί ασπαστούν τα λόγια μας και σταματήσουν να κυνηγούν τις τίγρεις, ο ήδη μειωμένος πληθυσμός των γκρίζων λύκων θα παραμείνει στα υπάρχοντα επίπεδα, αφού οι τίγρεις έχουν καταφέρει να τους εξαλείψουν σχεδόν από τις περιοχές τους».
ΔΥΟ – ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ
• Η τίγρη της Σιβηρίας είναι πολύ ντροπαλή και σπάνια επιτίθεται σε ανθρώπους.
• Γενετικές αναλύσεις που έγιναν από επιστήμονες της Οξφόρδης στην Αγγλία και ερευνητές του εργαστηρίου ΝCI (National Cancer Institute Laboratory of Genomic Diversity) στο Μέριλαντ (HΠΑ) σε δείγματα ιστών από 20 τίγρεις της Κασπίας -από συλλογές μουσείων της Ευρασίας- απέδειξαν ότι, σε σχέση με τη σιβηριανή τίγρη, είναι στην ουσία ίδιες. Πιστοποιήθηκε ότι μοιράζονται τον ίδιο μετανάστη πρόγονο από την ανατολική Κίνα, που αποίκισε την κεντρική Ασία διαμέσου του «δρόμου του μεταξιού». Υποστηρίζουν ότι, στις αρχές του 1900, τα δύο είδη αναμείχθηκαν, αλλά η παρουσία κυνηγών τις απομόνωσε.
• Προκειμένου να επιβιώσει, χρειάζεται μεγάλες περιοχές για κυνηγι. Τα νεαρά αρσενικά μπορεί να περιπλανηθούν για πάνω από 200 χλμ. σε αναζήτηση της δικής τους περιοχής.
• Ερωτικά ενήλικοι γίνονται σε ηλικία τεσσάρων ετών. Μια θηλυκή τίγρη ενημερώνει τους ενδιαφερομένους ότι είναι έτοιμη να ζευγαρώσει αφήνοντας τα ούρα της καθώς και αρκετές γρατσουνιές στα δέντρα.
• Παρόλο που το φύλο των μωρών καθορίζεται από τη γέννα σε αναλογία 50%-50%, σε κάθε αρσενικό (είναι πιο επιρρεπή σε κινδύνους) αντιστοιχούν μέχρι την ενηλικίωση 2 έως 4 θηλυκές.
