Η ΤΑΦΡΟΣ ΤΩΝ ΜΑΡΙΑΝΩΝ
Mariana Trench
«Ζώνη του Άδη»
η Τάφρος των Μαριανών είναι το βαθύτερο σημείο των ωκεανών του πλανήτη.
Η Τάφρος των Μαριανών είναι το βαθύτερο σημείο των ωκεανών του πλανήτη και το χαμηλότερο σημείο της επιφάνειας του φλοιού της Γης, καθώς φτάνει στα 10.971 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό στα ανατολικά των Μαριάνων νήσων (Mariana Islands).
Η τάφρος έχει 2.550 χιλιόμετρα μήκος και μέσο πλάτος μόλις 69 χιλιόμετρα φτάνοντας το μέγιστο βάθος στην άβυσσο του Τσάλεντζερ. Εάν το Έβερεστ, η ψηλότερη κορυφή της Γης σε ύψος 8.848 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, βρισκόταν στο βαθύτερο σημείο της τάφρου τότε θα ήταν 2.995 μέτρα κάτω από την επιφάνεια. Το βαθύτερο σημείο της τάφρου δεν είναι το κοντινότερο σημείο στο κέντρο της Γης, καθώς η Γη δεν είναι τέλεια σφαίρα, με αποτέλεσμα πολλά σημεία του πυθμένα του αρκτικού ωκεανού να βρίσκονται πιο κοντά στο κέντρο της Γης.
Στο κάτω μέρος της τάφρου, όπου οι πλάκες συναντιούνται, η στήλη του νερού από πάνω ασκεί μια πίεση 1.086 bar, πάνω από χίλιες φορές την κανονική ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια της θάλασσας.
Η Τάφρος των Μαριανών έχει προταθεί σαν σημείο διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων όπου λόγω ειδικών γεωλογικών συνθηκών (βυθιζόμενες πλάκες) τα πυρηνικά απόβλητα θα εισχωρούσαν στον μανδύα της Γης. Παρ' ότι το εγχείρημα αυτό είναι τεχνολογικά εφικτό, διεθνείς συνθήκες διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων απαγορεύουν την εφαρμογή του.
Το φυσικό περιβάλλον της τάφρου των Μαριανών εθεωρείτο παλαιότερα ως ακατάλληλο για να αναπτυχθούν μορφές ζωής. Τελικώς όμως, η νέα έρευνα των Δανών, Γερμανών, Βρετανών και Ιαπώνων επιστημόνων, με επικεφαλής τον καθηγητή Ρόνι Γκλουντ του πανεπιστημίου της Νότιας Δανίας, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό γεωεπιστημών "Nature Geoscience", σύμφωνα με το BBC και το "New Scientist", έρχεται να επιβεβαιώσει προηγούμενα στοιχεία ότι μια ποικιλία οργανισμών μπορούν να επιβιώσουν στις ακραίες αυτές συνθήκες. Παγωμένη θερμοκρασία, πίεση 1.100 μεγαλύτερη από εκείνη στην επιφάνεια της θάλασσας και πλήρες σκοτάδι διαμορφώνουν το γύρω περιβάλλον
“Αυτά τα μικρόβια αναπνέουν όπως εμείς. Υπάρχει εντυπωσιακά μεγάλη ποσότητα τροφής εκεί κάτω και μάλιστα φρέσκια και πολύ θρεπτική”, ανέφερε ο Σκωτσέζος ερευνητής δρ Ρόμπερτ Τούρνεβιτς.
Οι επιστήμονες έστειλαν, το 2010, ένα μη επανδρωμένο ρομποτικό βαθυσκάφος βάρους 600 κιλών στην τεράστια υποθαλάσσια τάφρο, από όπου συνέλλεξε δείγματα από το λασπωμένο ίζημα του βυθού σε βάθος έως 20 εκατοστών. Η μετέπειτα ανάλυση έδειξε μεγάλες ποσότητες οξυγόνου και ένα μεγάλο αριθμό μικροβίων. Κάθε κυβικό εκατοστό του ιζήματος του βυθού περιείχε γύρω στα 10 εκατ. μικρόβια.
Τα μικρόβια βρίσκουν στο βυθό της τάφρου των Μαριανών αφθονία νεκρής φυτικής και ζωικής ύλης, που καταβυθίζεται σιγά-σιγά από τα μικρότερα βάθη και αποσυντίθεται αργά όταν πια φθάσει στο βυθό και αρχίσει να μετατρέπεται σε ίζημα.
Το 2012, ο Καναδός σκηνοθέτης Τζέιμς Κάμερον είχε γίνει ο πρώτος άνθρωπος μετά από 50 χρόνια, που μόνος του, με ένα ειδικό βαθυσκάφος, είχε κατέβει για λίγη ώρα στο βυθό της τάφρου των Μαριανών, όπου όμως δεν είχε δει ιδιαίτερα ίχνη ζωής.
8 άγνωστες αλήθειες για το βαθύτερο σημείο των ωκεανών
Ως «ζώνη του Άδη» ορίζονται τα βαθύτερα σημεία των ωκεανών μας και σε αυτήν συγκαταλέγονται όλα εκείνα τα σημεία που βρίσκονται 6.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Γης. Η συγκεκριμένη ονομασία προήλθε από την ελληνική μυθολογία και συγκεκριμένα από τον θεό του κάτω κόσμου, Άδη.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η Τάφρος των Μαριανών είναι το βαθύτερο σημείο των ωκεανών του πλανήτη και το χαμηλότερο σημείο της επιφάνειας του φλοιού της Γης, καθώς φτάνει στα 10.971 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό στα ανατολικά των Μαριάνων νήσων και μέχρι στιγμής οι επιστήμονες γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα για αυτό το μυστηριώδες και δύσβατο μέρος. Αυτά που γνωρίζουμε, ωστόσο, μέχρι σήμερα είναι εντυπωσιακά:
1. Περισσότεροι άνθρωποι έχουν φτάσει στο φεγγάρι από ό,τι στη «ζώνη του Άδη»
Για να πάρετε μία γεύση για το βάθος της Τάφρου των Μαριανών αναφέρουμε απλά ότι το Έβερεστ, η ψηλότερη κορυφή της Γης σε ύψος 8.848 μέτρα «χωρούσε» άνετα μέσα στη συγκεκριμένη τάφρο. Αυτό εξηγεί γιατί είναι τόσο δύσκολη η διερεύνηση αυτού του σημείου. Μόνο τρεις άνθρωποι έχουν φτάσει στον πυθμένα της Τάφρου των Μαριανών: δύο επιστήμονες από το Τεργέστη το 1960 και ο σκηνοθέτης James Cameron το 2012.
Οι τάφροι στη «ζώνη του Άδη» είναι βρίσκονται σε τόσο απομακρυσμένα σημεία που η μεταφορά ατόμων και εξοπλισμού σε αυτούς είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό επιδεινώνεται από το γεγονός ότι περίπου 8 τόνοι νερού ανά τετραγωνική ίντσα - δηλαδή περίπου 100 ελέφαντες - είναι σαν να στέκονται πάνω από το κεφάλι όσων βρίσκονται σε αυτό το σημείο.
Οι επιστήμονες που έχουν βρεθεί μέχρι εκεί είχαν μαζί τους ειδικό εξοπλισμό που μπορούσε να αντέξει την τεράστια πίεση. Το 201 το μη επανδρωμένο υποβρύχιο Nereus πλησίασε ένα από τα βαθύτερα σημεία αλλά στη συνέχεια καταστράφηκε κατά τη διάρκεια μίας αποστολής. Το Nereus κατασκευάστηκε από το Ινστιτούτο Woods Hole Oceanographic το οποίο είχε συμμετάσχει σε πολλές αποστολές, συμπεριλαμβανομένης εκείνης το 2009 που έφτασε στον πυθμένα της Τάφρου των Μαριανών. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της τελευταίας αποστολής προσέγγισε την τάφρο Kermadec και τότε εξερράγη και διασπάστηκε σε χιλιάδες κομμάτια.
2. Τα βάθη των ωκεανών μετριούνται με TNT
Για τη μέτρηση των ωκεανών οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τη βόμβα - ήχου, μία τεχνική όπου το TNT ρίχνεται στις τάφρους και η ηχώ της καταγράφεται από μία βάρκα, επιτρέποντας στους επιστήμονες να εκτιμήσουν το βάθος. Παρόλο που οι επιστήμονες αμφισβητούν την εν λόγω μεθόδου, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Μέχρι στιγμής εκτός από την Τάφρο των Μαριανών οι τάφροι Kermadec, Kuril-Kamchatka, Philippine και Tonga εκτιμώνται ως τα βαθύτερα σημεία των ωκεανών.
3. Ο Jacques Cousteau ήταν ο πρώτος που φωτογράφισε τη «ζώνη του Άδη»
H πρώτη αποστολή που κατάφερε να συγκεντρώσει στοιχεία για τη «ζώνη του Άδη» έγινε από το 1872 έως το 1876 στο πλαίσιο μιας αποστολής που έφερε το όνομα HMS Challenger Expedition. Οι επιστήμονες πήρα δείγματα από τον πυθμένα της θάλασσας που βρισκόταν περίπου 8.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Μέχρι τότε ωστόσο δεν μπορούσαν να επιβεβαιώσουν αν στα ευρήματά τους συμπεριλαμβάνονταν υπολείμματα ζώων. Το 1948 μία σουηδική ομάδα ερευνητών κατάφερε να συλλέξει δείγματα τα οποία κατέδειξαν την ύπαρξη πλασμάτων στη «ζώνη του Άδη».
Το 1956 ο Jacques Cousteau τράβηξε την πρώτη φωτογραφία από τη μυστηριώδη αυτή ζώνη δίνοντας στον κόσμο μία γεύση για το πώς είναι να βρίσκεται κανείς στα άδυτα των ωκεανών.
4. Επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη ζωντανών θαλάσσιων πλασμάτων
Πριν από το 2007, τα περισσότερα είδη είχαν καταγραφεί από ένα ελλιπές δείγμα που είχαν πάρει οι παλαιότεροι εξερευνητές. Το 2008 όμως έγινε ένα τεράστιο άλμα στην κατανόηση των θαλάσσιων πλασμάτων και ήρθαν στη δημοσιότητα οι πρώτες εικόνες των ζωντανών οργανισμών που ζουν στη «ζώνη του Άδη». Το ιαπωνικό ερευνητικό σκάφος Hakuho-Maru ήταν αυτό που οδήγησε στην τρομερή αυτή ανακάλυψη μέσω μίας κάμερες που έριξε στα άδυτα των ωκεανών. Οι εντυπωσιακές εικόνες έδειξαν σμήνη ζωντανών ψαριών να τρέφονται με μικροσκοπικές γαρίδες. Επιπλέον, το 2016 ένα έγγραφο επιβεβαίωσε τον εντοπισμό ζωντανών ψαριών σε βάθος 8.144 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
5. ... ωστόσο δεν γνωρίζουμε αν τα ψάρια επιβιώνουν σε βαθύτερα σημεία
Πρόσφατες εκθέσεις όπως το πρότζεκτ HADES στον Ειρηνικό Ωκεανό αναφέρουν ότι τα ψάρια δεν μπορούν να εντοπιστούν κάτω από τα 8.400 μέτρα. Ωστόσο η «ζώνη του Άδη» έχει σημεία με μεγαλύτερο βάθος. Ο βιολόγος του Whitman College marine, Paul Yancey εκτιμά ότι τα ψάρια δεν μπορούν να επιβιώσουν κάτω από τα 8.400 μέτρα καθώς εκεί δεν υπάρχουν οι κατάλληλες πρωτεΐνες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την επιβίωση τους. Κάτω από τα 8.400 μέτρα ωστόσο μπορεί να υπάρχουν άλλα θαλάσσια πλάσματα όπως γαρίδες και διάφορα αμφίποδα.
6. Τόνοι τοξικών αποβλήτων διοχετεύονται στη «ζώνη του Άδη»
Στη δεκαετία του 1970, τόνοι τοξικών φαρμακευτικών αποβλήτων είχαν ριφθεί στην τάφρο του Πουέρτο Ρίκο. Εκείνη την εποχή το Πουέρτο Ρίκο είχε μία από τις μεγαλύτερες παραγωγές φαρμακευτικών προϊόντων. Αναπόφευκτα τα απόβλητα κατέληγαν στη θάλασσα και τα οικοσυστήματα υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τους ρύπους, με μία μελέτη του 1981 να αποκαλύπτει πως υπήρξαν σαφείς αλλαγές στη θαλάσσια κοινότητα της περιοχής.
7. Η μελέτη για τη «ζώνη του Άδη» μας βοηθάει να καταλάβουμε τη ζωή στο διάστημα
Τα πλάσματα που μπορούν να επιβιώσουν σε περιβάλλοντα όπως αυτά της «ζώνης του Άδη» ονομάζονται ακρόφιλα. Αυτά τα πλάσματα μπορούν να αντέξουν σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, υψηλές πιέσεις και μπορούν να επιβιώσουν με λίγο ή καθόλου οξυγόνο, γεγονός που αποδεικνύει πώς θα ήταν η ζωή σε μέρη όπου δεν υπάρχει οξυγόνο. Μικροοργανισμοί όπως ο Pyrococcus CH1 έχουν εντοπιστεί στα βαθύτερα σημεία των ωκεανών και έχουν χαρακτηριστεί ως δώρο από τους επιστήμονες οι οποίοι εκτιμούν ότι μέσω αυτών μπορούν να προβλέψουν πώς θα είναι η ζωή σε άλλους πλανήτες.
8. Οι «υπεργίγαντες» υπάρχουν στη «ζώνη του Άδη»
Ένα από τα πιο συναρπαστικά πλάσματα που βρέθηκε στη «ζώνη του Άδη» είναι ο «υπεργίγαντας», γνωστός κι ως Alicella gigantea. Αυτό το αμφίποδο είναι 20 φορές μεγαλύτερο από τα υπόλοιπα είδη του που βρίσκονται σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Το μεγαλύτερο μέγεθος Alicella gigantea έφτανε τα 34 εκατοστά και εντοπίστηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό.
