Κήποι του πασά
Άνδρο των δερβίσηδων
Ίσως το πιο μυστηριώδες σημείο της Θεσσαλονίκης. Οι "Κήποι του Πασά" με τη μυστικιστική τους αύρα αποτελούν το μεγαλύτερο αίνιγμα της πόλης και προκαλούν θαυμασμό με την ομορφιά και την γοητεία τους.
Πολλοί συνηθίζουν να τους αποκαλούν και «Δρακόσπιτα» ή «άντρο των δερβίσιδων». Οι κήποι του Πασά ανήκουν στα παράξενα κομβικά μνημεία της Θεσσαλονίκης με την μυστικιστική ατμόσφαιρα και αποτελούν έναν από τους αστικούς της μύθους. Πρόκειται για ένα καταπράσινο πάρκο που το συναντάς ανεβαίνοντας ευθεία πάνω από την πλατεία Συντριβανίου, στην Άνω Πόλη, δίπλα από τα κάστρα. Είναι μια περιφραγμένη έκταση που βρίσκεται έξω από τα ανατολικά τείχη της πόλης ακριβώς πίσω από το νοσοκομείο «Άγιος Δημήτριος».
Ακριβώς πίσω από το νοσοκομείο "Άγιος Δημήτριος", αυτή η άγνωστη σε πολλούς έκταση, είναι ένα καταπράσινο πάρκο, οι "κήποι του πασά" όπως ονομάστηκαν από τους Θεσσαλονικείς, μέσα στο οποίο υπάρχει ότι απέμεινε από τα μνημεία που χτίστηκαν στην περιοχή. Οπαδοί της ιερής γεωγραφίας, υποστηρίζουν πως το μέρος έχει μαγική ενέργεια με πολλά μαγνητικά πεδία.
Πραγματικά, αν κάνει κάποιος μία βόλτα μέσα στο πάρκο, περπατήσει δίπλα από τις πέτρινες κατασκευές που θυμίζουν μικρά κάστρα, θα νιώσει μία διαφορετική ενέργεια να τον κατακλύζει που δεν ξέρουμε αν προέρχεται από μαγνητικά πεδία ή απλώς από την ομορφιά του χώρου. Πολλοί είναι αυτοί που τοποθετούν τα συγκεκριμένα κτίσματα στην φανταστική αρχιτεκτονική, την οποία υπηρέτησε ο Γκαουντί.
Οι "κήποι του Πασά" δημιουργήθηκαν το 1904 και η έκταση που καταλαμβάνουν είναι περίπου 1.000 τ.μ.. Σήμερα σώζονται ένα σιντριβάνι το οποίο έχει περιμετρικά στην κορυφή του τα κεφάλια δώδεκα δράκων, και γύρω από αυτό μια σήραγγα, μια στέρνα για τη συγκέντρωση του νερού, μια χαμηλή πύλη που οδηγεί σε ένα υπόγειο χώρο και ένα υπερυψωμένο καθιστικό. Όλα τα κτίσματα είναι μικρού μεγέθους με δρομάκια και κλίμακες σε διαφορετικά επίπεδα. Η κατασκευή βασίζεται σε σιδηροδοκούς και σιδερόβεργες όπου πάνω τους στηρίζονται ακατέργαστη πέτρα στα χαμηλά σημεία και τούβλα στα ψηλότερα.
Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που να εξηγούν την ονομασία του πάρκου, ούτε αν όντως χτίστηκε από κάποιον Πασά. Η ονομασία, πιθανόν, αποτελεί επινόηση των κατοίκων που ίσως να προέκυψε από τις ιστορίες που λένε πως το μέρος αυτό ήταν το ησυχαστήριο του Σεϊφουλάχ Πασά. Περίεργα σσύμβολα στους τοίχους, απομιμήσεις μορφών και μια στοά που δεν οδηγεί πουθενά, οδήγησαν στη δημιουργία του αστικού μύθου που λέει πως οι Κήποι λειτούργησαν ως τόπος συνάντησης των οθωμανών τεκτόνων της Θεσσαλονίκης.
Μία ακόμη ανεπιβεβαίωτη φήμη είναι ότι οι πέτρες με τις οποίες κατασκευάστηκαν ήταν όλες χτυπημένες από κεραυνό και ότι κατά τη διάρκεια των αποκρυφιστικών τελετών γινόντουσαν ανθρωποθυσίες. Ένας μύθος ακόμα μιλά για την οδό της Μαύρης πέτρας που οδηγεί σε αδιέξοδο στο ύψος των Κήπων και κάθε τρεις μέρες, στις 12 το βράδυ εμφανίζεται εκεί ένας χαμένος δρόμος που κάνείς δεν ξέρει που οδηγεί.
Με το πέρασμα των χρόνων η φθορά που έχουν υποστεί είναι μεγάλη, ενώ τα κτίσματα έχουν αλλοιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών πολλοί ήταν οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Άνω Πόλη. Τότε ήταν που τα τούβλα και οι πέτρες του μνημείου λεηλατήθηκαν για να χρησιμοποιηθούν σαν οικοδομικά υλικά. Και σήμερα ωστόσο η κατάσταση τω Κήπων δεν είναι καλή καθώς η εικόνα τους είναι αρκετά παραμελημένη. Τα σκουπίδια που βρίσκονται πεταμένα εδώ και εκεί, ακόμα και μέσα στα κτίσματα, συντελούν σε μία θλιβερή εικόνα του πάλαι ποτέ όμορφου πάρκου.
