Μία επίσκεψη στις κατακόμβες του Παλέρμο
Κάτω από τους δρόμους του Παλέρμο της Σικελίας υπάρχει ένα «σκοτεινό» μυστικό, για άλλους εντυπωσιακό, για κάποιους μακάβριο.
Ο λόγος για τις σχεδόν 2.000 μούμιες που βρίσκονται στις κατακόμβες των Καπουτσίνων στο Παλέρμο, πρόκειται για τη μεγαλύτερη συλλογή από μούμιες στην Ευρώπη.
Οι χρονολογίες κατά τις οποίες τοποθετήθηκαν εκεί κυμαίνονται από το μακρινό 1600 έως και τη δεκαετία του 1930 (τότε έγιναν οι τελευταίοι ενταφιασμοί). Στη συνέχεια οι κατακόμβες έκλεισαν και σταμάτησαν να λειτουργούν ως χώρος ενταφιασμού, ωστόσο το σημείο μετατράπηκε σε ένα από τα πιο ξακουστά τουριστικά αξιοθέατα της Πόλης της Σικελίας με τους επισκέπτες να το επισκέπτονται κατά εκατοντάδες.Οι κατακόμβες είναι ανοιχτές για το κοινό καθημερινά 9:00 με 13:00 και 15:00 με 18:00. το εισιτήριο κοστίζει μόλις 3 ευρώ
Οι Καπουτσίνοι ή Καπουκίνοι, είναι θρησκευτικό τάγμα της Καθολικής Εκκλησίας, ενώ το πλήρες λατινικό όνομά τους είναι Τάγμα Αδελφών Ελασσόνων Καπουτσίνων. Προέρχονται από το μοναστικό τάγμα των Φραγκισκανών και ονομάστηκαν έτσι από το κάλυμμα που έφεραν στο κεφάλι τα μέλη του, από τη λέξη ‘capuce’ που σημαίνει κουκούλα.Το Τάγμα των Καπουτσίνων ιδρύθηκε από τον Φραγκισκανό μοναχό Ματθαίο ντε Μπάσι και επικυρώθηκε από τον Πάπα Κλήμη Ζ. Επέδειξαν ιδιαίτερη φροντίδα και στοργή προς τους δυστυχείς και γρήγορα κέρδισαν την αγάπη και την εκτίμηση του λαού.
Το τάγμα των Ελασσόνων Αδελφών Καπουτσίνων ήρθε στην Σικελία το 1534. Οι Καπουτσίνοι μοναχοί του Παλέρμο είχαν ως αποστολή τη φροντίδα των φτωχών, των ασθενών και των νεκρών, ενώ συχνά απαντούσαν στις κλήσεις για να βοηθήσουν τους τραυματισμένους στο πεδίο της μάχης στρατιώτες. Αυτοί οι μοναχοί του 16ου αιώνα, είχαν επίσης την υποχρέωση να εκτελούν τις τελετές της ταφής και της κηδείας στους άπορους συνανθρώπους τους.Ως πράξη ταπεινότητας, το τάγμα απαγόρευε την ταφή μέσα στην εκκλησία, κι έτσι οι μοναχοί έχτισαν την υπόγεια νεκρόπολη για τους αδελφούς τους, στα 1599.
Σήμερα, η κατακόμβη των Καπουτσίνων του Παλέρμο της Σικελίας, είναι πολύ περισσότερο από απλό τουριστικό αξιοθέατο.Από την ιστορία μαθαίνουμε ότι οι αδελφοί Καπουτσίνοι αρχικά προχώρησαν σε εκταφή σαράντα πέντε μοναχών που θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο δίπλα από το μοναστήρι, το 1599. Τα σώματά τους μετατράπηκαν σε τέλειες μούμιες, κι οι αδελφοί μοναχοί πιστεύουν ότι το γεγονός ήταν θεϊκή παρέμβαση.Η μουμιοποίηση των πρώτων μοναχών, ήταν το ξεκίνημα της επικής κληρονομιάς της κατακόμβης του Παλέρμο. Η θέση αρχικά προοριζόταν για την ταφή των νεκρών αδελφών Καπουτσίνων, αλλά λόγω της αυξημένης ζήτησης από ευγενείς, αριστοκράτες, επαγγελματίες, γυναίκες και παιδιά, τελικά επετράπη και στην αστική τάξη η πρόσβαση στην κατακόμβη, κι από εκεί, από το υπόγειο νεκροταφείο, στην αιωνιότητα. Οι μούμιες των Καπουτσίνων στη συγκεκριμένη κατακόμβη διατηρήθηκαν με αρκετά διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την εποχή, χρησιμοποιώντας την αποξήρανση, την εμβάπτιση στο αρσενικό και την αρτηριακή ταρίχευση.
Η ‘Ωραία Κοιμωμένη’ του Παλέρμο, η μικρή Ροζαλία Λομπάρντο που είχε πεθάνει το 1920, βρίσκεται εδώ και λέγεται ότι είναι η πιο τέλεια διατηρημένη μούμια. Ο Alfredo Salafia, ο ταριχευτής της Ροζαλίας, ίσως ήταν το πρώτο πρόσωπο που διατήρησε ανθρώπινο πτώμα με τη χρήση φορμαλδεΰδης. Η μυστική σύνθεση του υγρού του, ήρθε πρόσφατα στο φως με την ανακάλυψη του ιδιωτικού του ημερολογίου. Η εμφάνιση της μικρής κοπέλας είναι τόσο ρεαλιστική, ώστε ο θάνατός της φαίνεται ως κάτι το αδύνατο.
Οι άνθρωποι της Σικελίας πάντοτε είχαν στενή σχέση με τους νεκρούς τους, τους οποίους λάτρευαν ως κειμήλια, παρά το γεγονός ότι η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση παριστά μια διαρκώς αυξανόμενη απειλή για τη διατήρηση της κατακόμβης με τις μούμιες. Ο θάνατος ήταν κοινωνικά ενσωματωμένος, αλλά η αντίληψή του είχε σημαντικές αλλαγές στο πέρασμα του χρόνου. Σε κάθε επισκέπτη της υπόγειας νεκρόπολης του Παλέρμο παραμένει μια νηφάλια συνειδητοποίηση του θανάτου. Η επαφή και η περίεργη ‘γοητεία’ του θανάτου, άλλωστε, ξεκινά σε όλους τους ανθρώπους ασυναίσθητα από τη μικρή τους ηλικία, μαθαίνοντας σιγά-σιγά να έρχονται σε επαφή ή έστω σε ‘συνεργασία’ με τον περίεργο κόσμο των νεκρών.
Σε γενικές γραμμές, τα λείψανα αγίων θεωρούνται λείψανα και τα οστά τους πηγάζουν μια αίσθηση δύναμης για το καλό, η οποία μπορεί να θεραπεύσει τον άρρωστο. Τα άγια λείψανα ήταν εξαιρετικά δημοφιλή στα έτη 750-850 μ. Χ. και τον ενδέκατο αιώνα, ειδικά τα οστά των αγίων για τη θαυματουργή τους δύναμη και την ικανότητά τους ‘να υποκαθιστούν τη δημόσια αρχή, την προστασία και τη διασφάλιση της κοινότητας, να καθορίζουν τη σχετική κατάσταση των ατόμων και των εκκλησιών, και να παρέχουν οικονομική ευημερία στη κοινότητα’. Τα λείψανα των αγίων, επίσης, αποτέλεσαν σημαντικό μέρος του τελετουργικού στην Καθολική θρησκεία, επειδή σχετίζονταν με την ανάσταση του σώματος. Στον Καθολικισμό, όταν ένας άγιος ή υψηλόβαθμο πρόσωπο της Εκκλησίας πεθαίνει, το σώμα του σώζεται και διατηρείται και μετά,ενώ κομμάτια των λειψάνων και των ρούχων τους αποστέλλονται σε διάφορες τοποθεσίες για δημόσια έκθεση.Ολόκληρο το σώμα του αγίου είναι ανεκτίμητο και θεωρείται εξαιρετικά ιερό. Πολλοί στην πίστη αυτή, πιστεύουν ότι τα λείψανα διατηρούν αποφασιστικά και αποτελεσματικά τα κακά πνεύματα σε δυσχερή θέση.
Η κατακόμβη των Καπουτσίνων, ουσιαστικά παριστά υπόγειο νεκροταφείο. Μια σειρά από υπόγειους χώρους ταφής που συνδέονται με σπηλιές και σήραγγες. Ο Silvestro da Gubbio, ο οποίος πέθανε στις 16 Οκτωβρίου του 1599, λέγεται ότι είναι ο πρώτος μουμιοποιημένος μοναχός ο οποίος ενταφιάστηκε στην κατακόμβη. Ολόκληρο το συγκρότημα της κατακόμβης των Καπουτσίνων, βεβαίως, έχει πολυτάραχη ιστορία. Καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και από μια φρικιαστική πυρκαγιά, το 1966. Τα σοβαρά αυτά γεγονότα, κατέστρεψαν πολλές από τις μούμιες, καθώς και σεβαστό μέρος των αρχείων της κατακόμβης. Τα γραπτά των επισκεπτών της κατακόμβης, είναι απολύτως υποβοηθητικά στις μέρες μας γιατί μας ενημερώνουν για την πολυποίκιλη ιστορία της κατακόμβης των Καπουτσίνων. Η παγκοσμιοποίηση,όμως, αλλάζει το περιβάλλον και απειλεί με πολλούς τρόπους τις μούμιες στην κατακόμβη. Ο Πατέρας Peri, επίσκοπος του Τάγματος των Καπουτσίνων στο Παλέρμο, πρότεινε μια μεγαλόπνοη επιστημονική μελέτη που αφορά τις συνθήκες που επικρατούν και τη διατήρηση των μουμιών εκεί μέσα. Μια εξειδικευμένη ομάδα ανθρωπολόγων και επιστημόνων, προχώρησαν και συνεχίζουν μια σειρά σοβαρών επιστημονικών ερευνών για να διασφαλιστεί η διατήρηση των πολύτιμων αρχαιοτήτων της κατακόμβης. Οι Καπουτσίνοι λατρεύουν τους νεκρούς τους και η αφοσίωση και η αγάπη τους φαίνεται και αποδεικνύεται περίτρανα στις μούμιες της κατακόμβης, της υπόγειας αυτής νεκρόπολης η οποία αποτελεί σπουδαιότατο ιερό μνημείο της πόλεως του Παλέρμο, αλλά και της Σικελίας.
