Η γιορτή των νεκρών στην Μαδαγασκάρη
Η φοβερές τελετές των νεκρών
Η επιδημία πανούκλας στη Μαδαγασκάρη μπορεί να εξαπλωθεί με το χορό και με το τελετουργικό των νεκρών.
Ο λαός της Μαδαγασκάρης έχει δημιουργήσει έναν τρόπο ζωής γύρω από το θάνατο - κατά τους ξηρούς χειμερινούς μήνες, τελετές famadihana, γνωστές ως «η στροφή των οστών» και «χορός με τους νεκρούς», πραγματοποιούνται γύρω από διάφορες πόλεις και χωριά για να τιμήσουν τον εορτασμό των αποθανόντων. Ωστόσο, η αρχαία παράδοση μπορεί τώρα να θέσει τους πολίτες σε κίνδυνο, καθώς ένα θανατηφόρο ξέσπασμα της πανούκλας εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα και είναι ήδη υπεύθυνο για 124 θανάτους και πάνω από 1.200 ύποπτα περιστατικά.
Σύμφωνα με το Newsweek , αξιωματούχοι στη Μαδαγασκάρη έχουν πει ότι η αιώνια παράδοση της ταφής των νεκρών και της συμπερίληψής τους σε τελετές και εορτασμούς, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εξάπλωσης της πανώλης.
«Αν ένας άνθρωπος πεθάνει από πνευμονική πανώλη και, στη συνέχεια, είναι θαμμένος μέσα σε ένα τάφο που άνοιξε για το famadihana, τα βακτήρια μπορούν ακόμα να μεταδοθούν και να μολύνουν όποιους χειρίζονται το σώμα,» ανέφερε ο επικεφαλής του προσωπικού στο υπουργείο Υγείας της Μαδαγασκάρης Willy Randriamarotia.
Η αρχαία παράδοση της Μαδαγασκάρης για χορό πτώματος
Μία φορά κάθε δύο έως επτά χρόνια, κάθε οικογένεια διοργανώνει μια τεράστια γιορτή στην προγονική κρύπτη τους, όπου τα λείψανα των νεκρών εκταφιάζονται, τυλιγμένα σε λεπτό μετάξι, ψεκάζονται με κρασί ή άρωμα και παρουσιάζονται για γιορτές της κοινότητας. Στην κουλτούρα της Μαδαγασκάρης η στροφή των οστών αποτελεί ζωτικό στοιχείο για τη διατήρηση δεσμών με τους σεβαστούς προγόνους, οι οποίοι εξακολουθούν να διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή.
Ο καθηγητής ανθρωπολόγος Maurice Bloch, ο οποίος έχει μελετήσει το τελετουργικό στη Μαδαγασκάρη, λέει ότι η τελετή είναι μια ευκαιρία για οικογενειακή επανένωση. Είναι μια πρόκληση να είμαστε ξανά μαζί, ένας μετασχηματισμός έτσι ώστε οι νεκροί να βιώσουν για άλλη μια φορά τις χαρές της ζωής. Αλλά το πιο σημαντικό, λέει, το famadihana είναι μια πράξη αγάπης.
Όπως περιέγραψε ένας ξένος που παρακολούθησε την τελετή, «Ήρθα να περιμένω το πιο μακάβριο τελετών, αλλά αντίθετα βρήκα μια ακραία μορφή λατρείας για τους αγαπημένους που θα αλλάξει για πάντα πώς βλέπω τη ζωή και το θάνατο».
Το έθιμο βασίζεται σε μια πεποίθηση ότι τα πνεύματα των νεκρών δεν εντάσσονται στον ανώτερο κόσμο των προγόνων έως ότου αφαιρεθεί εντελώς το σώμα και μέχρι εκείνη τη στιγμή, το πνεύμα του αποθανόντος παραμένει και είναι σε θέση να επικοινωνήσει με τους ζωντανούς . Μέχρι να φύγουν για πάντα, οι εορτασμοί της famadihana είναι ένας τρόπος να τους πλησιάσει η αγάπη.
Ο θάνατος δεν είναι μια θλιβερή περίσταση για πολλούς Malagash στη Μαδαγασκάρη, αλλά μια στιγμή για τον εορτασμό. Πιστεύεται ότι οι πρόγονοι είναι πολύ ευχαριστημένοι, όπως όλοι, εκτιμούν για ένα πάρτι που έγινε προς τιμήν τους.
Μια οικογένεια ντύνει το πτώμα ενός μέλους της με νέα ρούχα
Τα τελετουργικά της famadihana
Τα μέλη της οικογένειας έρχονται από μακριά για να παρακολουθήσουν το famadihana, μερικές φορές ταξιδεύουν ολόκληρες μέρες με τα πόδια για να παρακολουθήσουν τις διήμερες εκδηλώσεις. Όταν όλοι έχουν συγκεντρωθεί, τραβούν απαλά από την κρύπτη τα πτώματα και τα τυλίγουν σε ψάθινα πατάκια. Ομάδες ανθρώπων ανυψώνουν τα πτώματα πάνω από το κεφάλι τους και τα μεταφέρουν, πριν τα τοποθετήσουν το ένα δίπλα στο άλλο για να καθαριστούν και να ντυθούν. Τα αποξηραμένα ενταφιακά ενδύματά τους τραβιούνται απαλά από τα πτώματά τα οποία στην συνέχεια ντύνουν με νέα μεταξωτά ενδύματα. Οι γυναίκες που δυσκολεύονται να συλλάβουν θα πάρουν θραύσματα ενός παλιού καλύμματος προγόνου και θα τα τοποθετήσουν κάτω από τα στρώματά τους (ή ακόμα και να τα φάνε) για να προκαλέσουν εγκυμοσύνη.
Μετά το ντύσιμο των αποθανόντων, διοργανώνεται ένα μεγάλο πάρτι με μουσική, χορό και μια τεράστια γιορτή μεταξύ των χωρικών. Καθώς μια μπάντα παίζει στην ζωντανή εκδήλωση, τα μέλη της οικογένειας χορεύουν με τα σώματα. Για μερικούς, είναι μια ευκαιρία να μεταδώσουν τα οικογενειακά νέα στους αποθανόντες και να ζητήσουν τις ευλογίες τους - για άλλους, είναι ο καιρός να θυμηθούν και να πούνε τις ιστορίες τους στους νεκρούς.
Όταν τελειώσει το φεστιβάλ, τα πτώματα πρέπει να επιστραφούν στους τάφους καθώς ο ήλιος σταματά αργά πέρα από τον ορίζοντα. Θάβονται εκ νέου μαζί με δώρα χρημάτων και αλκοόλ και τοποθετούνται ανάποδα για να κλείσουν τον κύκλο ζωής και θανάτου. Μετά από έναν τελικό τελετουργικό καθαρισμό, ο τάφος κλείνει αμέσως - μια ισχυρή και συναισθηματική στιγμή, που ενσωματώνει όλο τον πνευματικό πλούτο των εορτασμών των προηγούμενων ημερών.
Η παράδοση Famadihana απειλεί τον πληθυσμό με πανούκλα
«Για να περιοριστεί η πιθανότητα εξάπλωσης της νόσου μέσω της famadihana, οι κανόνες στη Μαδαγασκάρη υπαγορεύουν ότι τα θύματα της πανώλης πρέπει να ταφούν σε ανώνυμα μαυσωλεία και όχι σε τάφους που μπορούν να ανοίξουν ξανά», αναφέρει το Newsweek. «Αλλά πολλοί διστάζουν να εγκαταλείψουν αυτό που θεωρείται ιερό τελετουργικό που τιμά τους προγόνους και φέρνει καλή τύχη σε όσους το ασκούν».
Η πανούκλα είναι μια εξαιρετικά μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis και είναι ενδημική στη Μαδαγασκάρη. Τα περιστατικά συμβαίνουν συνήθως κάθε χρόνο ως εποχιακή αύξηση κατά τη διάρκεια των βροχών μεταξύ Σεπτεμβρίου και Απριλίου. Το τελευταίο ξέσπασμα ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2017 με το θάνατο ενός 31χρονου άνδρα από πνευμονική πανούκλα, ο οποίος ταξίδευε σε ένα γεμάτο μίνι λεωφορείο προς την πρωτεύουσα του Ανταναναρίβο. Η επιδημία επεκτάθηκε γρήγορα και οι αξιωματούχοι υγείας αγωνίζονται να σταματήσουν τη διάδοση.
Δεν είναι βέβαιο ποια περαιτέρω μέτρα θα λάβει η κυβέρνηση και αν η παράδοση της Φαμαδιχάνα θα τεθεί σε αναμονή έως ότου τεθεί υπό έλεγχο η επιδημία.
